Pnömoni (Zatürre)

Zatürre (pnömoni), akciğer dokusunun enfeksiyonla iltihaplanmasıdır; yüksek ateş, öksürük–balgam ve nefes darlığı en sık bulgulardır. Kliniğimizde aynı gün değerlendirme yaparak gerekli olduğunda akciğer grafisi/BT ve kan tetkikleri ile hızlı tanıya gidiyoruz. Etken ve risk profilinize uygun antibiyotik seçimi, ateş–ağrı kontrolü, sıvı ve oksijen desteğiyle kişisel tedavi planı düzenliyor; KOAH/kalp hastalığı gibi eşlik eden durumları bütüncül biçimde yönetiyoruz. İlk 48–72 saatte klinik yanıtı yakından izleyip gerekirse tedaviyi revize ediyor, iyileşme sonrasında tekrarı azaltmak için aşı ve yaşam tarzı önerileri sunuyoruz; özellikle 65 yaş üstü ve kronik hastalığı olanların gecikmeden başvurmasını öneririz.

“Ne zaman acil?” işaretleri

• 38.5°C üstü yüksek ateş, titreme

• Dinlenirken dahi nefes darlığı, dudaklarda morarma

• Bilinç bulanıklığı, ciddi halsizlik

• Altta yatan KOAH/kalp yetmezliği/bağışıklık baskılanması

Bu bulgularda gecikmeden başvurmanızı öneririz.

Kimler daha fazla risk altında?

• 65+ yaş, KOAH/astım, kalp-damar hastalığı

• Diyabet, böbrek/karaciğer hastalığı

• Sigara/iç ortam dumanı maruziyeti

• Bağışıklığı baskılayan ilaçlar/durumlar

• Yutma bozukluğu (aspirasyon riski), nörolojik hastalıklar

Zatürre tipleri (klinik yaklaşımı belirler)

• Toplum kökenli pnömoni (TKP): En sık tablo; ayaktan/klinikte yönetim mümkün.

• Hastane kökenli pnömoni (HKP): Dirençli etken olasılığı yüksek; yatırımlık izlem gerekir.

• Aspirasyon pnömonisi: Gıda-mide içeriğinin akciğere kaçmasıyla; özel tedavi yaklaşımı.

• Atipik pnömoni: Daha sinsi, öksürük-ateş az; hedefe yönelik antibiyotik seçimi gerekir.

Kliniğimizde tanı algoritması (ilk 24–48 saat)

1. Ayrıntılı öykü ve fizik muayene (oksijen satürasyonu dahil)

2. Akciğer grafisi; gerekli hastada toraks BT

3. Kan testleri (tam kan, CRP ± prokalsitonin), gerekirse kültür

4. KOAH/kalp yetmezliği gibi eşlik eden durumların değerlendirilmesi

5. Ayaktan mı, yatırımla mı izleyeceğimize risk skorlarıyla karar

Tedavi stratejimiz: “Doğru antibiyotik + yakın takip”

• Etken ve risk profiline göre antibiyotik düzeni (hekim kararıyla)

• Ateş ve ağrı kontrolü, sıvı desteği, oksijen gereksinimi değerlendirmesi

• KOAH/kalp/şeker gibi eşlik eden hastalıklara uygun bütüncül plan

• Ayaktan tedavide 48–72 saat içinde yanıt değerlendirmesi; gerekirse plan revizyonu

• Yatırımlık olgularda solunum fizyoterapisi ve beslenme düzeni

“İyileşme takvimi” (genel beklenti)

• Ateş: 2–4 günde düşer

• Genel kırgınlık/iştahsızlık: 1–2 haftada toparlar

• Öksürük/balgam: 2–4 hafta sürebilir

• Efora dönüş: Kademeli; hekim önerisine göre

40 yaş üstü, sigara öyküsü olanlarda hekim uygun görürse 4–6 hafta sonra kontrol görüntüleme planlanabilir.

Korunma ve tekrar riskini azaltma

• Sigaranın bırakılması, kapalı alan dumanından kaçınma

• El hijyeni, kalabalık ortamlarda maske/mesafe (salgın dönemlerinde)

• Ağız hijyeni, aspirasyon riski olanlarda yeme-içme pozisyonu

• Hekimin uygun gördüğü hastalarda grip ve pnömokok aşıları

SSS 

Zatürre bulaşıcı mı?
Bazı etkenler bulaşıcıdır; aynı evde yaşayanlar için hijyen/mesafe önemlidir.

Antibiyotik ne kadar sürede etki eder?
Genelde 48–72 saatte klinik düzelme beklenir; olmazsa plan gözden geçirilir.

Öksürüğüm geçmiyor, normal mi?
Balgam/öksürük, iyileşme döneminde haftalarca sürebilir; alarm bulguları yoksa bu olağandır.

Evde mi hastanede mi tedavi?
Risk profili, oksijen ihtiyacı ve eşlik eden hastalıklar belirleyicidir; hekim birlikte karar verir.

Aşı gerekli mi?
Uygun risk grubunda grip/pnömokok aşıları tekrar riskini azaltabilir; hekim değerlendirmesiyle planlanır.